Bibliografia multidisciplinar da fronteira Portugal-Espanha

Se analizan en el artículo los dos subsistemas sibilantes herederos del primitivo gallego-portugués que existen en lo que el autor denomina “o galego do Val do Río Ellas”, el subsistema valverdeiro, sin fonemas sonoros, y el subsistema mañego-lagarteiro, en el que se mantiene toda una serie de alófonos descendientes de antiguos fonemas sonoros. Como expone Xosé Enrique Costas al final del trabajo, es ya normal que los jóvenes hablantes casi no utilicen las sibilantes arcaicas, “o que conleva o inminente perigo de desaparición destas realizacións, auténticas reliquias do tronco iberorrománico occidental” (p. 588).

[Resumen extraído de la introducción del artículo]

O concello de Castrelo do Val, situado na zona suroriental da provincia de Ourense, contaba en 1991 con 1.463 habitantes de dereito repartidos en dezaseis núcleos de poboación. Dende un punto de vista dialectolóxico (Fernández Rei, 1990), a fala deste concello englóbase no bloque central porque nesta zona dise pantalós fronte a pantalois do bloque oriental e a pantalóns do bloque occidental. Dentro do bloque central, esta fala sitúase na área oriental de transición, pois non se empregan il, iste, formas propias da área lucu-auriense; senón que se usan el, este. Os obxectivos do presente traballo son os seguintes: a) Facer un estudo descritivo dos sufixos -iño, -ito e -ico na fala viva do municipio de Castrelo do Val para axudar a concretar mellor a gramática descritiva do galego común actual no ámbito da sufixación. Os límites que este congreso impón para cada relatorio fan aconsellable un estudo reducido a estes tres sufixos. Por outra parte, considero que, para a descrición gramatical do galego común actual, é preferible analizar estes elementos nunha fala viva antes ca en obras literarias. b) Observa-lo reparto funcional de -iño e -ciño nesta fala. c) Subliña-la presencia do sufixo -ito na fala dos vellos de Castrelo do Val. d) Constatar que o valor “minorativo, empequenecedor” é o valor primordial do sufixo -ico na fala deste municipio. e) Intentar predicir cál será a evolución destes sufixos no futuro. Deixo fóra do meu estudo as chamadas funcións do diminutivo. Parto da hipótese de que estas formas expresan “minoración”. Esta “minoración” pode ir acompañada dun sentimento afectivo, quer positivo quer negativo. Tal sentimento afectivo, por veces, chega a borra-lo significado “diminutivo”. Para realizar este estudo botei man do material recollido para a miña tese de doutoramento sobre a fala de Castrelo do Val. Así, a información manexada procede de enquisas persoais e daquelas cintas gravadas máis aproveitables para este tema.

[Resumen extraído de la fuente original]

Esta investigación céntrase nos sufixos nominais diminutivos -et-e / -et-a, -uc-o / -uc-a e -ech-o / -ech-a na fala galega do municipio de Castrelo do Val (Ourense) e ten en conta o resto do galego —incluídos os topónimos e os datos dalgúns corpus medievais—, o portugués e o castelán. Estes últimos datos serven de contraste coa investigación de observación participante realizada nunha fala concreta e ademais algúns deles permiten a introdución da perspectiva histórica. No estudo utilizouse un concepto dinámico da formación de palabras, que contempla tanto as palabras existentes como a dispoñibilidade que teñen os falantes para a creación de novas palabras con cada sufixo investigado. En conclusión, -et-e utilízase como diminutivo dun xeito parecido ó do galego común, -uc- existe como diminutivo residual e -ech- ten máis restricións de uso ca no galego común. Palabras chave: Diminutivo, sufixación, morfoloxía, galego.

Sumario 1. Introdución. 2. O sufixo -et-e / -et-a. 3. O sufixo -uc-o / -uc-a. 4. O sufixo -ech-o / -ech-a. 5. Conclusións.

The diminutive nominal suffixes -et-e / -et-a, -uc-o / -uc-a and -ech-o / -ech-a in the Castrelo do Val dialect of Galician

This paper focuses on the uses of the Galician diminutive nominal suffixes -et-e / -et-a, -uc-o / -uc-a e -ech-o / -ech-a in the Castrelo do Val (Ourense, Spain) dialect variety, while also surveying aspects of their use in other Galician dialects, including their occurrence in toponyms and some medieval corpora, and also in Portuguese and Spanish. This information is contrasted with data obtained from our participant observation of a particular variety of Galician while also supplying a historical perspective. The study uses a dynamic approach to word formation taking into account both words in actual use and the possibility of forming new words by means of the same suffixes. This analysis shows that the diminutive suffix -et-e is used as in the most widespread variety of Galician, whereas -uc- only has residual uses; use of -ech- is more restricted in the variety studied than in common Galician. Keywords Diminutive suffixes, suffixation, morphology, Galician language.

Contents 1. Introduction. 2. The suffix -et-e / -et-a. 3. The suffix -uc-o / -uc-a. 4. The suffix -ech-o / -ech-a. 5. Conclusions.

[Sinopsis reproducida de BILEGA]

Estudo descritivo dos sufixos con valor diminutivo usados no galego oral do concello ourensán de Castrelo de Val, deténdose especialmente na distribución de -iñ- e de -ciñ-, na presenza do sufixo -it- entre as xeracións de maior idade e no valor diminutivo que parece corresponder ao sufixo -ic-. Finalmente, inténtase predicir a evolución futura no uso destes sufixos. | Índice: 1. Introducción | 2. O sufixo -iñ-o / -iñ-a | 3. O sufixo -it-o / -it-a | 4. O sufixo -ic-o / -ic-a | 5. Conclusións.

[Resumo extraído da fonte]

Este aturado e rigoroso trabalho de investigação de Paulo Alexandre Loução vem tornar inteligível uma das maiores (senão a maior) lacunas da historiografia portuguesa: a influência indiscutível dos templários na formação espiritual e territorial do nosso País. Numa linguagem profunda mas acessível (o que torna a leitura apaixonante) este ‘octógono temático’ tem a virtualidade de harmonizar o rigor histórico com a tradição esotérica, condição necessária para entrarmos no universo ‘mágico’ daqueles misteriosos Cavaleiros do Graal.

ÍNDICE: Prefácio || Mapa dos templarios em Portugal || 1. Introdução || 2. Antecedentes | Um pouco de História | A queda do Mundo Clásico | O Cristianismo primitivo || 3. O Espírito | A tradição esotérica | Os três nivéis de Henry Corbin | Eros e Psyke | A Torre do Prisioneiro | Templários: uma escola de mistérios? | Tradição gnóstica na Lusitania. O Priscilianismo || 4. A História | A formação de Portugal | As Cruzadas e o nascimento da Milícia Salomónica | A dupla Natureza da Ordem | A estrutura Hierárquica e a Entrada na Ordem | A ideologia templária | Os Templários e os Árabes | A tradição guerreira | Os primeiros tempos em Portugal | Gualdim Pais | Uma "religião" de elite | As templárias D. Dinis, o Lavrador | O enigma de S. Sebastião || 5. Os Símbolos | A mente que sente | O Graal | O Tau | Os números | A estrela flamejante | O selo de Salomão | O Septenário | O octógono | A geometria da Cruz Orbicular | A dupla suástica | 4 triânulos apontam para o centro | As seteiras templárias | O enigma dos poços templários | O abraxas e o gnosticismo dos Templários || 6. Os lugares | Os lugares templários | Tomar │ Monte Santo | Vilar Maior | Rochoso || 7. As tradições | A tradição | O culto do Espírito Santo | O cortejo de Cem Soldos Nª. Srª. de Mércoles || 8. A mensagem || Notas || Bibliografia

[Resumen extraído de la fuente original]

Neste texto descríbense as principais características lingüísticas comúns e senlleiras das falas de orixe galega do val do Ellas (Cáceres-Estremadura), valverdeiro, lagarteiro e mañego, e reflexiónase sobre as relacións sincrónicas e diacrónicas con outras falas galegas. No ramo, exponse un anaco dunha transcrición dun diálogo entre unha falante valverdeira e un falante mañego co fin de reflectir as diferenzas e semellanzas entre ambas as variedades. Palabras-chave Dialectoloxía, galego, valverdeiro, lagarteiro, mañego.

This text describes the main common and special linguistic features of the dialects of Galician origin in the Ellas Valley (Cáceres-Extremadura-Spain), the Valverdeiro, Lagarteiro and Mañego dialects, and reflects on the synchronic and diachronic relationships with others Galician linguistic varieties. It assesses a fragment of a transcription of a dialogue between a female Valverdeiro speaker and a male Mañego speaker in order to reflect on the differences and similarities between the two linguistic varieties. Keywords Dialectology, Galician language, Valverdeiro, Lagarteiro, Mañego.

[Sinopsis reproducida de BILEGA]

Segundo o autor, "[o] xugo, como apeiro indispensable tanto na súa utilización co carro para todo tipo de transporte, coma con outros apeiros de labranza, é coñecido en todo o territorio de fala galega. Do xugo utilizado para xunguir dúas vacas para tirar polo carro coñécense en Galicia tres tipos diferentes, que presentan unha distribución xeográfica complementaria, se ben hai zonas de transición nas que coexisten dous ou mesmo os tres tipos. A distribución das áreas ocupadas por cada un destes tipos foi establecida por Xoaquín Lorenzo nun traballo publicado no ano 1967 ["Distribución dos xugos na Galiza"], e unha das finalidades principais desta achega é precisamente a de delimitar con maior precisión estas áreas. A outra cuestión á que procuramos dar resposta ao longo destas páxinas foi a dos nomes que recibe o xugo en toda Galicia, localizando o territorio ocupado por cada unha das denominacións, e tratando de afrontar algúns dos problemas de tipo lingüístico, de carácter etimolóxico e dialectal, que estes nomes presentan" (p. 155-156). O estudo ofrece detalladas observacións fonéticas sobre a pronuncia dos nomes recollidos. Os datos lingüísticos en que se basea proceden dos cuestionarios do 'Atlas Lingüístico Galego' e outras enquisas realizadas polo autor, memorias de licenciatura e teses de doutoramento sobre falas de diversos puntos do territorio galego, estudos lexicográficos e etnográficos e dicionarios.

ÍNDICE: 1. Procedencia dos datos ǀ 2. Tipos de xugo ǀ 3. Distribución dos xugos ǀ 4. Denominación xenérica do xugo ǀ 4.1. A voz "xugo" ǀ 4.1.1. Realizacións fonéticas de "xugo" ǀ 4.1.2. Algúns problemas fonéticos destas realizacións ǀ 4.2. A voz "canga" ǀ 5. Designacións do xugo tipo "A" ǀ 6. Designacións do xugo tipo "B" ǀ 7. Designacións do xugo tipo "C" ǀ 7. Conclusións ǀ Bibliografía ǀ Notas ǀ [Mapas].

Estudio de las respuestas obtenidas a las preguntas sobre el guijarro y el canto rodado en las provincias de Zamora, Salamanca y Ávila en el marco de las encuestas para el Atlas lingüístico de España y Portugal (ALEP).