Bibliografía multidisciplinar de la frontera hispano-portuguesa

En el artículo se da noticia de la existencia de las tres variedades lingüísticas que conforman la fala de Xálima, de la polémica en torno a su filiación y de su posible origen histórico. 

[Resumen extraído del prólogo realizado a la obra por Francisco Fernández Rei]

A presente monografía é o resultado de vinte anos de continuas visitas de Costas á zona para recoller material, que foi dando a coñecer nun bo quiñón de relatorios e de artigos, agora revisados, actualizados e agrupados nos diversos capítulos deste libro co que demostra que nada do que se refire ó Val do Ellas lle é alleo. Debulla con paixón e claridade expositiva, entre outros aspectos, a onomástica e a historia do galego na zona (con atención especial á toponimia), dá hipóteses sobre a mantemento da fala e a súa polémica adscrición lingüística e fai unha completa caracterización fonética, morfosintáctica e léxica, para rematar cunha análise da situación sociolingüística e da urxente necesidade de codificación destas falas para o que propón unha solución “á galega” [...]. Non separa o estudo lingüístico dos temas socias e legais, non escapa dos aspectos políticos, polo que o libro se abre cun longo capítulo sobre o contexto lexislativo e político de todas as linguas minorizadas de España, onde se atende a situación do galego, do vasco e do catalán nos seus diversos territorios e tamén a situación doutras linguas españolas que moita xente ignora a súa existencia, como ocorre co asturiano, aragonés, aranés, portugués, árabe e tamazig; e a seguir estuda a lexislación lingüística ignorada, particularmente a Carta Europea das Linguas Rexionais Minorizadas e a súa importancia para a normalización do galego de Galicia, mais tamén para o galego estremeiro e do Val do Ellas (p. 9).

[Resumo extraído da fonte] 

Presente ao longo de quase todo o território português continental e insular, o Veneno de Moriana parece ser, no distrito de Bragança, o romance tradicional mais frequente. É, pelo menos, o que deduzimos  das nossas recolhas, onde este romance surge em primeiro lugar, com 66 versões. O Veneno de Moriana apresenta na Tradição trasmontana dois modelos diferentes: um, que conta a história completa (uma jovem namorou com un rapaz; este - que "tinha por notícia as meninas enganar" - abandonou-se e ia casar com aoutra, vindo, para cúmulo, convidar a seduzida para assistir ao casamento; ela, para se vingar, mata-o, dando-lhe a beber vinho envenenado); e outro, de início truncado, que começa na proposta da rapariga ao rapaz para ir beber o vinho. Em qualquer dos dois tipos, o romance conclui-se sempre com a morte do sedutor, e o mesmo sucede em todas as Tradições pan-ibéricas, com excepção da Madeira. Aí, de facto, muitas versões do Veneno de Moriana não terminam no envenenamento do rapaz, e nelas, pelo contrario, o texto continua.

[Sinopsis reproducida de BILEGA]

Traballo baseado nos datos das enquisas do ALGa -realizadas polo autor xunto con Rosario Álvarez Blanco e Manuel González González- e en gravacións. É un exhaustivo estudo morfolóxico sincrónico dos constituíntes de todas as formas verbais, con comentarios respecto á súa distribución dialectal e datos sobre a súa diacronía; no segundo volume ofrécense datos xeolingüísticos, que amosan a distribución das formas rexistradas en todo o territorio galego.

[Resumen extraído de la fuente original]

Este estudo sobre o xénero do substantivo está baseado na fala do concello ourensán de Castrelo do Val. Nel, deféndese que o xénero en galego é un clasificador que divide os substantivos en dous tipos: masculino e feminino. Faise referencia ó xénero do indoeuropeo e do latín. Constátase que a marcaxe do xénero no galego desta zona non é sempre previsible, a pesar de que a categoría de xénero ten unha marcaxe formal con -o e con -a moito máis recoñecible para os falantes galegos cá marcaxe do xénero en latín para os falantes latinos. Por último, demóstrase que a variación xenérica masculino/ feminino vale para categorizar como distintas dúas entidades distintas que, fundamentalmente, teñen unha feitura diferente e, como consecuencia desa forma diferente, tamén teñen funcións distintas, distinto tamaño, etc. A análise dunha fala concreta é extrapolable a todo o galego. Palabras clave: xénero, morfoloxía, galego, substantivo, flexión.

This study on noun gender focuses on the Galician speech of Castrelo do Val (Ourense). I argue that in Galician, gender is a classifier that divides nouns into two types: masculine and feminine. Special reference is made to gender in Indo-European and Latin. I prove that gender marking in the Galician spoken in this area is not always predictable, although gender has a formal marking with -o or -a endings much more evident than gender marking was for Latin speakers. Finally, I demonstrate that the generic variation masculine/feminine is used to categorise as different two entities that mainly have a different shape and, consequently, different function, size, etc. The analysis of a particular speech can be extrapolated to Galician as a whole. Keywords: gender, morphology, Galician, noun, inflection.

Descripción de las piezas arqueológicas prehistóricas y romanas procedentes de Alcoutim que se conservan en el Museo Etnológico Portugués.

[Resumo proveniente da fonte]

Entre os materiais arqueológicos que se encontram guardados no Museu Francisco Tavares Proença Júnior está um diversificado conjunto artefactual proveniente do castelo de Castelo Branco. Além do espólio recuperado nas escavações ocorridas entre 1979 e 1984, existem também algumas peças que integravam a colecção arqueológica que esteve na origem do actual museu. Entre estes objectos destacam-se, pela sua qualidade e diversidade, os elementos de uso pessoal, por vezes de carácter religioso, que são um relexo das vivências quotidianas das comunidades que aqui se ixaram ao longo dos períodos medieval e moderno. Palavras-Chave: Elementos de vestuário e de adorno; Objectos religiosos e funerários.

The archaeological collection of the Museu Francisco Tavares Proença Júnior (Castelo Branco, Portugal) includes an assemblage coming from the city’s castle. Besides objects recovered in the archaeological digs that took place from 1979 to 1984, there are several pieces from the archaeological collection which gave rise to the museum. Among these objects, personal elements (some of them with religious signiicance) stand out for their quality and variety. Those objects are a relex of the everyday life of the human communities that lived there in the Medieval and Early Modern periods. Keywords: Clothing elements and ornaments; Religious and funerary items.